Tào phớ là gì?
Tào phớ là 1 món ăn vặt được làm từ đậu nành rất phổ biến vào mùa hè bởi sự thanh mát cũng như khả năng giải nhiệt. Với màu trắng ngà, vị thơm mát, bùi bùi, tào phớ đã dễ dàng chiếm được cảm tình của nhiều người. Mỗi miếng tào phớ kết thành khối mịn tựa như thạch rau câu nhưng lại không đóng thành khối chắc chắn như thạch mà mềm mại, núng nính, dễ tan hơn rất nhiều.
Tào phớ còn có các tên gọi khác như: phớ, tào phở, đậu hũ,
tàu hủ, đậu hoa hay đậu pha…
Tào phớ có nguồn gốc từ đâu?
Mặc dù đã trở thành món ăn quen thuộc nhưng chẳng ai biết rõ tào phớ có từ bao giờ, chỉ biết rằng, ở Việt Nam, món ăn này có nguồn gốc từ làng An Phú (Nghĩa Đô, Cầu Giấy ngày nay). Từ một nghề phụ, trải qua thời gian, ngày nay, nghề làm và bán tào phớ đã trở thành nghề chính của người dân nơi đây.
Một trong những công đoạn làm tào phớ tại làng nghề An Phú
Sự “cách điệu” của tào phớ ở mỗi vùng miền
Nếu ai từng một lần thưởng thức bát tào phớ chắc hẳn sẽ khó quên được hương vị thanh mát, bùi bùi đặc trưng của món ăn này. Màu trắng ngần của những miếng tào phớ mềm, nhẹ xốp, núng nính trong bát nước đường vàng óng cùng vị thơm thoang thoảng của hoa nhài đọng lại nơi đầu lưỡi và nằm mãi ở tiềm thức của những người thưởng thức.
Ở Việt Nam, tại mỗi vùng miền khác nhau, tào phớ những biến thể, cách điệu từ trong lối chế biến, thưởng thức, gọi tên… tạo nên sự thú vị, hấp dẫn riêng biệt cho món ăn này.
Tào phớ Hà Nội – như một nét đẹp từ những gánh hàng rong
Những ai ở Hà Nội đã không còn xa lạ với những gánh tào phớ trên khắp các con phố nhỏ cùng tiếng rao “Ai phớơơơ đây” trong những ngày hè. Dưới cái nắng lấp lánh của buổi sáng sớm hay những chiều muộn, tiếng rao quen thuộc cùng những bát tào phớ ngọt mát như tạo nên một nét đẹp trên phố phường cũng như ẩm thực đường phố của Hà Nội.
Những gánh tào phớ bán rong trở thành nét đặc trưng trên những con phố Hà Nội
Tào phớ ở Hà Nội thường được chan cùng nước đường ướp hoa nhài tươi. Món ăn này có cả vào mùa hè lẫn mùa đông. Mùa hè, bát tào phớ thường được thêm ít đá bào mát lạnh còn mùa đông, bát tào phớ ấm nóng cũng làm thực khách kịp ấm lòng trước cái se lạnh đặc trưng ở nơi này.
Trước đây, người ta thường lấy tào phớ bằng những mảnh vỏ trai to, cong, óng ánh lớp xà cừ nhưng ngày nay, nhiều gánh hàng rong thay thế bằng miếng tôn mỏng nhưng vẫn không làm giảm đi độ ngon của món ăn này. Từng lớp tào phớ được người bán hàng khéo léo lấy ra bát rồi chan nước đường ướp hoa nhài lên. Màu trắng ngần của tào phớ lấp lánh trong làn nước đường nâu ngà ngà tạo ra một sức hấp dẫn kỳ lạ, vương vấn mãi không thôi.
Ngày nay, với sự phát triển của nhiều loại chè hiện đại, tào phớ Hà Nội cũng được kết hợp với nhiều loại nguyên liệu khác nhau như: thạch, chân trâu, dừa tươi nạo sợi…
Tào phớ Hà Nội thoang thoảng, thanh mát hương nhài được ướp cùng nước đường
Ở một số vùng khác, tào phớ cũng được thưởng thức tương tự như tào phớ Hà Nội nhưng lại được gọi với cái tên khá đẹp – đậu hoa. Lý do người ta đặt tên như vậy bởi tào phớ cũng mềm mịn tựa như những miếng đậu non, lại được chan thứ nước đường ướp hoa nhài tươi, khi ăn vừa có vị thanh mát, bùi ngầy ngậy của đậu nành lại thoang thoảng đâu đó vị thơm ngọt, thanh khiết của hương nhài.
Vị cay nồng làm nên vị đặc trưng của tào phớ miền Trung
Nếu tào phớ Hà Nội đặc trưng bởi sự thanh mát, nhẹ nhàng thì tào phớ miền Trung lại đặc trưng bởi vị cay nồng thoang thoảng của gừng tươi. Nơi đây, tào phớ được gọi với cái tên khác là đậu hũ.
Cách chế biến món đậu hũ miền Trung cũng khác khá nhiều khi có độ lỏng hơn, không định hình và có độ kết dính như tào phớ Hà Nội. Bát đậu hũ miền Trung thường được bỏ thêm chút gừng tươi giã dập hoặc thái lát mỏng làm dậy lên vị thơm đặc trưng của đậu tương, tạo ra một sự trải nghiệm thú vị. Ở Huế, khi thưởng thức món ăn này, người ta thường không chan ngập nước đường mà thường rắc đường hoặc không rắc đường lên trên mặt tùy theo sở thích của khách hàng.
Vị cay nồng của gừng tươi khiến đậu hũ miền Trung dậy mùi, hấp dẫn hơn
Tàu hũ miền Nam cũng mang nét đặc trưng riêng mình
Ở miền Nam, tào phớ được biết đến với cái tên tàu hũ và có cách chế biến cũng như thưởng thức khá khác biệt so với tào phớ miền Bắc và đậu hũ miền Trung. Món tàu hũ ở miền Nam được làm đặc hơn, sánh hơn và có thể có thêm cả nước cốt dừa. Tàu hũ thường được ăn nóng với nước đường, kèm chút gừng tươi, có khi thêm vài viên bột lọc nhỏ.
Bát tàu hũ chuẩn vị miền Nam
Ngoài ra, người miền Nam cũng có nhiều cách thưởng thức tàu hũ khá thú vị như ăn kèm nước dừa, nước đá, trân châu, long nhãn, caramen,…
Món tào phớ
Món tào phớ
Món tào phớ
Món tào phớ
Mỗi sự kết hợp, biến tấu khác nhau sẽ mang lại trải nghiệm thú vị cho món ăn này
Tào phớ càng “cách điệu” hơn ở một số nước Châu Á
Tại một số vùng ở Trung Quốc, món tào phớ còn được chan với cơm.
Ở Đài Loan, món ăn này được dùng kèm với vài loại hạt như đỗ, lạc, hạt dẻ, gừng tươi và nước đường. Cũng giống như nhiều nơi ở Việt Nam, người dân nơi đây dùng món tào phớ cho cả mùa đông và mùa hè. Vào mùa đông thì ăn nóng, mùa hè thì ăn lạnh cùng chút nước đá.
Tào phớ Đài Loan dùng kèm với lạc và nước đường
Tại Hồng Kông, tào phớ được dùng kèm với nước đường, thêm mứt vừng đen hoặc sữa dừa.
Tào phớ đậm chất Hồng Kông khiến ai đã thử một lần sẽ khó quên
Trong khi đó, ở Malaysia và Singapore, vẫn là sử dụng nước đường dùng kèm như nhiều nơi khác và có thể có thêm hạt bạch quả.
Một lần thưởng thức tào phớ phiên bản Singapore để nhớ mãi không thôi
Tào phớ và những điều bạn chưa biết
Khi chế biến tào phớ có thể để nguyên hoặc bỏ vỏ đậu tương, tuy nhiên, món ăn sẽ mềm mịn, trắng ngần và hấp dẫn hơn khi được trẩy sạch vỏ.
Tào phớ là món ăn được chế biến từ đậu tương, về cơ bản là có lợi cho sức khỏe, nhưng cũng giống như nhiều món ăn khác, nếu dùng một lượng vừa đủ mỗi ngày sẽ mang lại hiệu quả nhất định cho sức khỏe và ngược lại.
Hạt đậu nành là nguyên liệu chính cho món tào phớ
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, đây là thực phẩm tốt và phù hợp với mọi lứa tuổi nhưng người bình thường chỉ nên sử dụng không quá 200g tào phớ mỗi ngày. Đối với một số trường hợp, cụ thể như phụ nữ hoặc nam giới trong thời kỳ sinh sản, các bác sĩ khuyên chỉ nên sử dụng một lượng vừa phải nếu không muốn ảnh hưởng tới chất lượng của thời kỳ này.
Cũng theo nhiều nghiên cứu cho thấy, trong tào phớ có chứa:
- Saponins – một chất có thể gây ra tình trạng đào thải I-ốt trong cơ thể, nếu ăn nhiều dễ xảy ra tình trạng thiếu I-ốt.
- Methionine – một chất dưới tác dụng của enzyme trong dạ dày có thể bị chuyển hóa và gây nên tình trạng xơ vữa động mạch.
- Protein – mặc dù rất tốt cho cơ thể nhưng nếu tiêu thụ một lượng quá lớn dễ gặp phải các vấn đề về tiêu hóa như: đầy bụng, khó tiêu cũng như làm cản trở quá trình hấp thu sắt của cơ thể.
Người bình thường chỉ nên sử dụng không quá 200g tào phớ mỗi ngày
Chứa một lượng nhỏ Nitơ – một chất nếu dung nạp nhiều sẽ khiến thận phải làm việc quá tải, lâu ngày dễ dẫn tới suy yếu chức năng của thận.
Theo bí quyết của nhiều người dân làng nghề An Phú, thạch cao sẽ giúp tào phớ có sự kết tủa đạt chuẩn hơn nên trong quá trình chế biến, người ta thường thêm chút thạch cao thiên nhiên với một lượng vừa đủ. Tuy nhiên, vì lợi nhuận, nhiều người không kiểm soát được việc sử dụng chất phụ gia này. Trong khi đó, thạch cao lại dễ gây ra cặn canxi trong đường ruột và thận, dẫn đến nguy cơ mắc sỏi thận…
Ngoài ra, một chuyên gia y tế của Mỹ còn cho rằng, một lượng tinh trùng, thậm chí là hệ thống sinh sản nam giới sẽ bị giảm đáng kể nếu sử dụng quá nhiều tào phớ nói riêng và các sản phẩm từ đậu nành nói chung.
